Grażyna Borowik-Pieniek – transkrypcja podcastu

Dzień dobry nazywam się anna pytel mc i serdecznie Witam w podkaście potrzebni niepotrzebni dziś moim gościem jest pani profesor Grażyna borowik pieniek wykładowca akademicki prezes stowarzyszenia psychiatria i sztuka imienia doktora potrzebuja Kowal poza tym kuratorka wystaw stacja badawcza outsider art dzień dobry dzień dobry proszę mi powiedzieć czym jest galeria stacja badawcza nazwa stacja badawcza sider art i jak sama nazwa wskazuje sięgamy po okolice sztuki outsiderów osób które są poza głównym nurtem jeśli chodzi o twórczość poza tym mainstreamem a galeria to jest placówka bo w zasadzie ta galeria to używamy sobie odrobinkę nieformalnie dlatego że my jesteśmy stowarzyszeniem psychiatria i sztuka które istnieje 21 lat 2018 roku udało się pozyskać miejsce przy kalwaryjskiej 29 gdzieć jesteśmy tak w Krakowie na podgórzu o które walczyliśmy już wcześniej ale łatwo nie było absolutnie skoro Stowarzyszenie ma 21 lat a galeria 6 wystawa walka trwała długo i to miejsce musieliśmy w zasadzie nazwałam stacją badawczą od stoiber a nie pojawiło się słowo galeria ponieważ no taka umowa z urzędem miasta była żeby tu nie prowadzimy działalności jakiejś biznesowej nie zajmujemy się handlem sztuką aczkolwiek jest to miejsce jak najbardziej poświęcone sztuce w zasadzie nie tylko autsajder ów ale również sztuce osób które są profesjonalne mnie z nią związane więc wystawiają tu osoby różne ogólnie w ogóle zajmujemy się sztuką a ten podział na tą sztukę nieprofesjonalną w zasadzie nawet w historii sztuk się zaciera bo mamy mnóstwo przykładów artystów którzy nie pokończyli żadnych unii uczelni artystycznych weszli do historii sztuki są ogromnie znanymi osobami w zasadzie nie docieka czy poza może jakimś serkami wasi sztuki czy on mają kwalifikacje nie mają kwalifikacji do wykonywania swojego zawodu natomiast zajmują się twórczością to miejsce nasze też poświęcone jest twórczości tak szeroko rozumianej twórczości i i arteterapii poniekąd ponieważ ja pracując na Uniwersytecie pedagogicznym na Wydziale sztuki przez mnóstwo mnóstwo lat utworzyłam tam Jestem w ogóle malarką i poza przedmiotami artystycznymi utworzyłam tam również studia podyplomowe z arteterapii ponieważ zawsze mi to prywatnie fascynowało jak się to dzieje że yy mamy wśród osób twórczych osoby które borykają się z różnego rodzaju problemami a przy tym twórczości w ogóle tego jakby nie ujawni albo na tym nie cierpi więc to ta stacja badawcza outsider rad miejsce gdzie prowadzimy szeroko rozumianą działalność artystyczną i poniekąd arte terapeutyczną mamy tutaj wystawy wystawy artystów tych profesjonalnych akt twórców arbeit outsiderów jeszcze wyróżniamy taką przestrzeń gdzie pojawiają się sztuka art Bridge co jest troszeczkę czymś innym rząd Hitlera z moi koledzy artyści mówią że każdy chciałby być outsiderem żeby bardzo oryginalnym a nie w tej takiej tym głównym nurcie zaliczanym klasyfikować do takiego albo innego kierunku tutaj pozwolę sobie troszkę wejść w słowo bo myślę że byłoby dobrze gdybyśmy zdefiniowały albo przynajmniej tak przybliżyły czym właściwie jest ten outside czym jest outsider art kim są ci outsiderzy którzy nam się tutaj w tej rozmowie tak pojawiają oni się pojawiają oczywiście w opozycji do tych twórców z profesją analizowanych natomiast jakby tak zdefiniować no więc po pierwsze to są osoby które nie kształciło się artystycznie na żadnych uczelni to są często w śródmiejskich właśnie samouka mówić o cach nieprofesjonalny poniekąd prawda aczkolwiek dla wielu osób tak jak mówiłam przed chwilą może to być ogromnie krzywdzące no bo ten profesjonalizm taki nie sformalizowany on wśród osób które są twórcze i które mają swoje osiągnięcia więc ten autsajder to może być tak jak osoby które tutaj z nami są związane te osoby różnych zawodów osoby które kończyły bądź nie kończyły najczęściej nie kończyły żadnych studiów to jakieś szkoły specjalne zawodowe które kończyły część nich boryka się z różnego rodzaju problemami nie dyspozycjami psychicznymi zdiagnozowani są często w kierunku różnych chorób psychicznych tylko bo sądu też osoby które właśnie na codzień czy czy ze swojego wykształcenia reprezentują inne zupełnie zawody sztuka jest dla nich czymś niezwykle istotny z czym się utożsamiają i w zasadzie mamy taki przykład tutaj gdzie to prawdziwe życie dla nich jak sami mówią związany jest właśnie ze sztuką a jak się w takim razie łączy bo psychiatria i sztuka bo tutaj te wątki do nas wracają jak one się łączą czy jaki w 2003 roku Stowarzyszenie psychiatria i sztuka zostało założone przez ówczesnego dyrektora szpitala babińskiego szpitala dla psychicznie i nerwowo chorych i lekarz psychiatra w związku ze swoją pracą i doświadczeniami doszedł do wniosku że dla pacjentów szpitala babińskiego bardzo ważnym obszarem w jakiejś aktywności są zajęcia twórcze albo zajęcia takie artystyczne albo pracownię terapii zajęciowej gdzie tam ze sztuką może niekoniecznie z mają tej osoby coś wspólnego bardziej chodzi o zajęcie ich ich czasu ich rąk ich myśli ale są też pracownie artystyczne gdzie kierunkiem przy jakimś raczej nie współudziale ale przy przy jakiejś opiece takiej artystycznej osób wykwalifikowanych przygotowanych mogą realizować się twórczo i właśnie lekarz doktoranci jak Kowal znajomymi lekarzami i pracownikami szpitala powołali Stowarzyszenie psychiatria i sztuka to zajęcia artystyczne które mają działanie terapeutyczne dla ich pacjentów i takie prorozwojowe poprzez sztukę te osoby mogą być przywracane społeczeństwu rodzinie są samym sobie otwierał na terenie szpitala właśnie kilka tych pracowni to Stowarzyszenie które ma w swoim zapisie między innymi szczególną opiekę i pomoc osobom twórczym w jakimkolwiek pacjentom chodzi o osoby twórcze trzeba pamiętać że w społeczeństwie 10% osób bez względu jakie reprezentują zawody czy są zdrowi czy chorzy to są 3 ustawione i to tak sobie idzie przez różne grupy społeczne więc wśród tych pacjentów również mamy osoby niezwykle uzdolnione które swoją tak jak pokazuje historia swoją twórczością prowokowały do twórczych działań artystów profesjonalnych uważanych że są w normie psychiatrycznej i to oddziaływanie w zasadzie nie wiem czy większe nie jest tych chorych na zdrowych bo ci którzy realizują tą swoją sztukę zgodnie co uważają że że jest dla nich ważne a nieco w danym momencie uważa krytyka artystyczna czy jakieś listy rankingowe chcą uważają że powinni to co jest dla nich dobre to co jest dla nich słuszna natomiast profesjonaliści czas rozglądają się w lewo w prawo co w tym sezamie warto robić na przykład prawda kto dostał kto sprzedaje jej za jakie pieniądze a tych nie można powiedzieć że ich to kompletnie czy wszystkich nie interesuje ale w zasadzie mamy przykłady może żyjemy trochę już w innych czasach ale jeszcze całkiem niedawno wśród tych twórców niepełnosprawni takich bardzo wybitnych były osoby które nie potrafiły czytać pisać czego smagał się różnego rodzaju niedyspozycja potrafiły tworzyć do przykładów mamy ogromnie dużo i to są osoby które też są związane z naszym miejscem z naszą galerią te osoby które miały niezwykle pokomplikowało jane życie pierwsza wystawa którą żeśmy zrobili w tym miejscu w tej galerii wacława wałęga który w tym świecie sztuki outsidera czy art bread czy czasami nieprofesjonalnej są to terminy które nie są tożsame one wymagają większej takiej wnikliwej uwagi żeby zobaczyć kto jest kto co byliśmy pierwszą wystawę ponieważ to była osoba którą znałam już znacznie wcześniej a mieszkała po sąsiedzku to już jest wiekowy pan którego pracę są we wszystkich muzeach etnograficznych w kolekcjach prywatnych tyś człowiek który przeszedł życie no naprawdę niezwykle trudne wyjątkowo trudne to jest człowiek no który można można dojść do tych yy do tych wątków jego życia i zobaczyć że że to naprawdę było szczególnie trudne dzięki sztuce znalazł się zupełnie inną przezwisku wydawało się że skazany dzięki sztuce stał się osobą która jest identyfikowana pracę której zabiegają tak jak mówiłam muzea galerię czy móstwo jakieś prywatne kolekcjonerów do masztu przychodzą osoby niezwykle interesujące z tej grupy właśnie te nauki riderów osoby w którym życiorys mogłyby wskazywać że nigdy po sztukę nie sięgnął okazuje się że to staje się ich jak było mu trudno powiedzieć pasją ale jakby główny zadaniem na przyszłe lata więc mamy bardzo bogate tutaj życiorysy bardzo ludzi z wielkimi taki niestandardowymi doświadczenia i tak jak w tym momencie to są dość sztuka teraz ta wystawa którą mamy Zbigniewa i Barbary gostomskiego Zbigniew gostomski odegrał i w ogóle w polskiej sztuce o profesor Akademii nazwisko znane historyjką badaczom i artystą więc mam w tym momencie taką sztukę pokazują ale za chwilę sztuka tych osób właśnie autsajder ów albo z kręgu sztuki andrii czasami trzeba bardzo ja osobiście lubi nakazujemy takie dzieje nie spotykają się z drugimi liczonych rozeznaniu kto ktoś pobierał te nauki raz że to jest bez znaczenia a po drugie jest to w zasadzie często mówimy tutaj dużo o o tej roli sztuki jako form jako zajęcia które przywraca do społeczeństwa troszkę tak do życia ale jednocześnie właściwie może nie jednocześnie bo to nie jest jakby jakaś inna strona ale jednocześnie jest pojawiła się moda i na to żeby wplatać sztukę troszkę do takiej swojej codzienności nie chcę używać słowa normalnej ale dla osób które normalnie funkcjonują w społeczeństwie że to poprawia humor że to wpływa na dobrostan czy jest to możliwe czy jest to jakaś taka forma wyciąg na przykład z ludzi pieniędzy żeby chodzili na kursy żeby wyrażali się poprzez mal zacz jednej strony moczek mówić o arteterapii terapia mieści się słowo terapia prawda czyli jest to rodzaj pewnego leczenia i to nie jest już takie zajmowanie się hobbystyczne to to to jest profilowane celowane działanie które ma na celu właśnie pomóc osobie chorej boryka z różnego rodzaju chorobami depresjami i tak dalej powrócić do jakiegoś stanu mniej więcej 2 Nowak i wtedy mówimy o arteterapii i często mylimy taki zajęcia hobbystyczne są arty która jednak ma wymiar medyczny wszelkie takie krótkie kursy arteterapii że nie bardzo w to wierzę bo to to muszą być studia ci którzy się zapisują na studia za te terapii to nie mogą odbyć jakiegoś dwutygodniowego dwutygodniowego przeszkolenia a potem zajmują się terapią pomagają ludzią to jest ogromny błąd i krzywda żeby się poddawali tym działania zajęcia takie plastyczne które mogą właśnie podnieść ten dobrostan mogą doprowadzić do tego że rozwijamy się twórczo pogłębiamy swoje umiejętności pogłębiamy swoją więc zainteresowanie że możesz w którymś momencie otworzyć dla nas nowa zupełnie jakoś przestrzeń że stanie się to może naszą pasją i ja powiem mogę czy wymieniać czy nie mamy taką panią która 2 lata temu przeszła na emeryturę ona tutaj przyjeżdżamy ze swoim synem który ma problem i jest osobą niezwykle utalentowaną ten człowiek młody jeszcze zajmowała się kompletnie czymś innym pracowała w sklepie to takie zawodowe i przyjeżdżając tu do nas któregoś dnia została przeze mnie namówiona wręcz zmuszona podczas takich warsztatu sobie nie jakieś pracy żeby nie siedzieć tak nie czekać aż się skończą te zajęcia to był 2 lata temu może 2 ona zrobiła ponad 2000 prac i doszła do wniosku że na tej emeryturze kiedy jej się wydawało że jej życie się kończy jakoś tak no zawodowo już nie prawda i tutaj już życie w sensie takim wymiarze takim fizycznym nie ale że taki właśnie już nie ma swoich swojego rytmu takiego nie ma swoich przyzwyczajona Telewizji obejrzę może gdzieś pójdzie na spacer do kościoła okazało się że ta twórczość stała się dla niej sprawą tak niezwykle ważną że ta kobieta wstaje otwartej nagra zaczyna od malowania nie ma dnia żeby nie malowała odrzuca to do instagramu mamy mnóstwo polubień mnóstwo swoich fanów ja zorganizowałem jej tu wystawę indywidualną na którą muszą mnóstwo ludzi zachwycony wiele osób chce mieć te prace może nie za wszelką ale bo to są drobne pieniądze u nas w Polsce jeszcze wycena tych prac to jest no powiedzmy sobie bardzo niska wzroku do tego co się dzieje na zachodzie w każdym razie jest to osoba dla której ten świat sztuki otworzył się i ona się rozwija rozwija się po prostu w ogóle to nie ma o czym mówić no nie robiłaby tego gdyby tak nie było daje jej to zupełnie inny rodzaj satysfakcji inny którego nie zna nie znała że może mieć tyle przeżyć tyle wrażeń tyle do poprzez to co robi rozwija się technicznie ona zaczyna już rozróżniać możliwości techniczne swoich takich zabiegów artystycznych pojawiają się coraz to nowe tematy które mówi że to ona tak dużo ma w głowie tych pomysłów że nie może nadążyć więc w zasadzi to życie podporządkowała sztuce a czy sztuka wymaga widowni tutaj pojawił się już wątek że że że że jest widownia na Instagramie że przychodzi dużo ludzi do galerii no ale jest wielu twórców i wiele działań artystycznych nie ukrywajmy przychodzi bardzo mało ludzi co są wernisaże jakie dla kilku osób koncerty dla kilku osób czy sztuka zawsze wymaga tej publiczności czy na przykład dla twórcy to już dla też dla na przykład dla tego dobrostanu wystarcza sam proces tworzenia czy to musi wyjść dalej stworzenia do sprawia radość widzimy że czuję ci dowartościowani wiem że na cześć nas stać że mamy pomysłu wchodziłem zupełnie w inny świat która wcześniej nie zajmowała się zupełnie sztuką w ogóle nigdy no to weszła w kompletnie inny świat w taki świat tworzył a czy wymaga wszyscy artyści myślę nawet ci którzy się do tego może jakoś specjalnie nie przyznają ale wszyscy potrzebują publicz że autor jest pierwszą publicznością dla siebie ale to na pewno nie nie pomaga bo z jednej strony chciałby się jakiegoś potwierdzić może to co to też są w stanie zobaczyć to co nam się wydawało zasługi jako słuszne no to może im też w tym dole celowość potwierdzenie publicznie nienia prac czy następstwo tego upublicznia to jest myślę że ogromnie ważne w jakiej formie to upublicznienie w różnych formach ci nasi twórcy też rzucają do swoje prace na Instagram gdzieś na Facebooku upubliczniają i cieszy ich to że inni też to doceniają zauważają na pewno działa bo gronie mobilizujący no to jest ogromnie stresujące mamy takie przykłady z historii sztuki żarty ista który został upublicznił swoje prace w formie wystawy został skrytykowany na przykład bardzo i swoje prace niszczyli swoje prace topili swoje prace i w akcie takiego no jakiegoś rozgoryczenia i poczucia że może to nie ma sensu może nam złą drogę stronę i tak dalej więc za późno jest bardzo potrzebna my w tej naszej galerii po mogę powiedzieć że mamy swoją już publiczność pewni ludzie którzy czują się z nami związani bo my tutaj 2 razy w tygodniu mamy dyżury pamiętasz jesteśmy stowarzyszeniem pożytku publicznego pracujemy kompletnie bez wynagrodzenia pro bono społecznie poświęcamy nasz czas nie mając żadnego zewnętrznego wsparcia żadnego to jest to to jest dla nas bardzo trudne dlatego że utrzymanie lokalu światło prąd tu prawda to wszystko kosztuje i to jest dużym problemem czyli ze składek państwo tutaj funkcjonuje dzisiaj nie wystarczają dawać z własnych pieniędzy z własnych jakiś zasobów ale są osoby które tutaj przychodzą na te nasze dyżury w ciągu tygodnia 2 razy plus w wernisażu kiedy nie mamy przychodzą zawsze osoby są zawsze ci którzy pokazują co zrobili nowego albo osoby które yy nie tworzą nie zajmują się twórczością ale dobrze się tu czują i lubią sobie posłuchać trochę sztuce trochę o życiu innych zaprzyjaźniają się jest takie miejsce gdzie każdy czuje się dobrze mogę to z pełną odpowiedzialnością powiedzieć natomiast w wernisaży które się mamy niewielkie to miejsce galeria jest nieduża jak sama pani doświadczyła nie wszyscy na wernisażu są w stanie dostać się tak od razu tylko trzeba troszkę poczekać i jedni wychodzą drudzy schodzą natomiast mogę powiedzieć jak na te warunki nasze i krakowskie może bo też z więc te wernisaże mamy dość źle ta publiczność przychodzi interesuje się tym co się tutaj u nas dzieje więc tam nie cieszy do dla tych osób twórczych mamy też takie osoby które przychodzą że one też coś robią rysują malują przyniosą tu swoje prace a tak nie mogą się odważyć i tak przychodzę na to przyniosę te moje pracy to przyniosę i tak przychodzą siedzą oglądają słuchają no i są tacy jak ta pani właśnie co mówię że ma przeszło 2000 brak mieszka w Krakowie jak przyjeżdża 2 3 tygodniach tutaj całą podłogę mamy zasłoną jej nowymi pracami tak z właśnie tego są w tym momencie i mogą to zobaczyć tej determinacje taki zapał to bo to jest po prostu coś tak niebywałego wyjątkowego powiedziała zaangażowanie jest no ale ta publiczność na Berlin starza dla tych naszych osób zanim związanych tych nauce berów bardzo ważne uczestniczenie też w tych wernisażach jest niezwykle ważne i tego że nie oglądają tylko swoich prac tylko przyjeżdżają czy przychodzą i i dla nich to jest też niezwykle kształcące widzą co robię i zawsze jest ten moment porównywania się jakiegoś prawda w którym Jestem momencie sądu do tych co tam drogą inaczej myślą inaczej działania artystyczne ale jest to dla mnie taki wymiar arty terapeutyczny to uczestniczenie w cudzych wystawach wspomniała pani o działalności społecznej ale jest pani też malarką albo przede wszystkim jest pani malarką wykładowczynią badaczką jak się łączy w sobie te wszystkie role czy któraś jest najważniejsza czy to się zmieniało w czasie ja skończyłam Akademię Sztuk Pięknych Wydział malarstwa i to malarstwo zawsze ze mną było wcześniej liceum plastyczne więc ta sztuka zawsze ze mną była zajmuje się udział wystawa performance biorą udział w niej projektant związanych z tym performance em także moja działalność jest dla mnie niezwykle ważna pracowałam przez yy przeszło 40 lat na Wydziale sztuki Uniwersytetu pedagogicznego teraz już tam przeszła pracuje jeszcze w krakowskich szkołach artystycznych urządź malarstwa ale zawsze ten jakiś wymiar społeczny zawsze był dla mnie ważny na studiach na studiach zajmowałam się koło naukowym jak ze trzeba pracować na przez przeszło 30 lat to wszystko działalność absolutnie charytatywna społeczna prowadziłam na umrzeć chcecie stworzyłam od podstaw galerię która 30 lat przeszło funkcjonowała Witam wydaje mi się że była wystawiennicza 20 powiedziałam galerię więc potrzeba ja upubliczniania z jednej strony sztuki albo zachęcania wiara w to że sztuka może człowieka wy pomóc to zawsze mi towarzyszyła sztuki zwyczajne które mogą tworzy życia i poparciu o jego doświadczenia więc staram się to wszystko pogodzić inne jakieś role czy coś jest dla mnie ważne najważniejsze gdyby nie to że może Jestem malarką i tego malarstwa zawsze uczyłam tych się przedmiot artystyczną zawsze uczyłam to może nie potrafiłabym tę galerię jak prowadzić miałabym może większe kłopoty w tej chwili zorganizuję tam ustawiam te wystawy aranżuje to jakoś teksty o sztuce katalog waldo katalogu w intens takie zewnętrznych do różnych więc dla mnie to jest jednak sztuką prawda czy taką przyjemną czy w tym czy w innym miejscu no wszystko jest sztuką tak ze wszystkich stron sztuka też wychodząc już tych tekstów o których pani wspomniała że sztuka trochę może być też takim obszarem że kogoś bo czegoś nie rozumie uczestniczy w w życiu takim kulturalnym nie konsumuje sztuki mówimy czasem językiem który jest niezrozumiały ludzi którzy są troszkę spoza tej bańki tak jak się otwierać jak temu przeciwdziałać czy to jest konieczne zaczy moja moja jakby wiara w moc sztuki jest na tyle duża i na tyle Jestem zdeterminowana że poświęciłam szkolnictwa z taką wiarą i nadzieją że Jestem w stanie ludzią tę sztukę przybliżyć sprawić że stać dla nich wartością oczywiście są osoby które albo nie wiem jak się bardzo chciało tego ognia jakoś wykrzesać wydaje mi się że bardzo dużo ludzi młodych z którymi których nauczyłam z którym pracowałam zapalało do tej sztuki jeżeli nie czynnie to przynajmniej mam taki przykład projektowania może surowy innego świata zetknął się z tymi przemianowania artystycznymi dla tyle jakiegoś zapału się w nim pojawi że udało mi się na przykład na w każdą niedzielę od jakiegoś czasu są więc chodzi bardzo systematycznie potem ma jakieś pytania co to jest na przykład geniusz on by tak chciał wiedzieć i i ten zapał mnie jakiś ale do uczestniczenia muzyki klasycznej zaufał że zaczął chodzić mówi że jeszcze nie rozumie różnych rzeczy ale podaj jeden przykład ale takich osób które odkrywamy dla siebie ten świat oczywiście jak wpuścimy ludzi którzy nie mają kompletnie żadnego przygotowania wystawy sztuki współczesnej to często rodzi się taki o no ja na przykład przeszło 30 lat serwuje to co się dzieje na bielanach wyleci zawsze tam uczestniczek jakieś teksty pisze osoby które zawsze jadę na otwarcie na te terminy carze osoby które są jakby z branżą byśmy powiedzieli i osoby które mógł w tym uczestniczą też nam się trudno rozeznać co jest czy te jakieś śmieci tam mówiłeś przy ścianie pozostałości wciągniętych jeszcze jakiś pracach przygotowawczych czy to już może jest instalacja prawda czasami takie bywają w rowie że nie do końca w stanie rozeznać z czym mamy do czynienia no ale trzeba pamiętać ja zawsze też to mówię studentom że jeziorem sztuki mogą sobie oglądać różne rzeczy no ale mu się to nie podoba słyszę chociaż wiedzieli w jakim świecie żyjemy jak inni myślą co robią może trzeba być czasami coś poczytać chociaż często tak jest to nie zobaczymy zobaczyć coś tam może dowiedzieć się ale teraz często trzeba mieć tego przewodnika trzymają się przeczytać ze 2 strony żeby wiedzieć co artysta sobie tam za to co robi dla niego ważna sztuka stara jest taka socjologiczna w zasadzie te realizacji które się pojawiają w muzeach czy na tych różnych wystawach może ich miejsce powinno być gdzie indziej one one zostały tutaj jakby zawłaszczone yy działania i te odnośnie ludz branży medycznej nagle się pojawiają jakieś opracowane w formie wykresów na wystawie plastyczne jakieś osiągnięcia to wszystko się bardzo przenika ono w takich żyjemy czasach sztuka staje się też właśnie coraz bardziej społeczna i staje się na przykład też głosem dla do których wracamy a mnie tutaj też przychodzi i właśnie na myśl tegoroczne biennale właściwie w całości poświęcone przynajmniej z założenia poprzednio 4 lata temu też powołuje było się bardzo dużo sztuki a w zasadzie był taki wielki ból i zwrócenie uwagi na tę osobę wykluczone powiedziałabym teraz jakby ta ścieżka tych tych obcych emigrantów tych mniejszości ona zdominowała kobieta ale a wtedy były to właśnie osoby z tego kręgu sztuki abri taki niedoceniany śniada aż tak masowo no a w tym roku to mamy mnóstwo mnóstwo tego rękodzieła jakieś mniejszości jaki jakiś mały wysepek powyciągane ludzi którzy tam tkają robiącą ofiarą no a co przed nami w takim razie czy ta tendencja będzie się pogłębiać właśnie społecznego wymiaru sztuki i tej takiej hybrydy liczności takiej Zaznaczamy się że na do tego co było kiedyś to już nie wrócimy bo już takiego poza tym nie ma teraz z kolei mówi się o sztucznej inteligencji ludzie się strasznie także inteligencja zapładnianie sztuką bo może sobie już możemy zaprogramować zróbmy tam barokowym albo da albo jakiś zrobił to świetnie trochę zabawy bo to co w stanie zaproponować sztuczna inteligencja bazuje w oparciu o coś co zrobił jednak człowiek do tej pory prawda nawet jak bardzo konkretnie zadamy te polecenia jakoś tam sobie natomiast to co jest w sztuce niezwykłe to to że artysta może rzeczywiście zaskoczyć czymś niedoskonałością to co jest niedoskonałe człowieku dla sztuki jest bardzo ważne bardzo serdecznie dziękuję za rozmowę bardzo dziękuję Jest realizowany jest ze środków krajowego planu odbudowy kappo dla kultury