Kultura to rozmowa. To dialog przyszłości z przyszłością, to negocjacje między przywiązaniem do tego co znane z poszukiwaniem nowych doświadczeń. Wreszcie – kultura to spotkanie osób, miejsc i przekonań. To starcie tego, co się opłaca, z tym co warto robić.
Projekt Kultura Futura 2020-22 to interdyscyplinarne przedsięwzięcie promujące zastosowanie nowych technologii, mających wpływać na dobrostan obywateli miasta przyszłości ePolis. To przede wszystkim próba zbudowania platform wymiany myśli pomiędzy przedstawicielami świata kultury, biznesu i nauki. Jednym z istotnych punktów odniesienia jest doświadczenie izolacji związanej z pandemią, jak i futurologicznej refleksji dotyczącej miasta przyszłości. Kultura Futura to rozmowa o przedsiębiorczości kulturalnej, hybrydycznej roli publiczności w kulturze budowanej wokół nowych mediów. Wreszcie – to refleksja nad tym, dlaczego świat biznesu, nauki i kultury muszą współpracować, by funkcjonować w pełni swoich możliwości.
Spotkanie inaugurujące projekt Kultura Futura odbyło się 22.10.2020. w krakowskim Małopolskim Ogrodzie Sztuk. O kulturze w kontekście pandemii, o konieczności dbania o to imaginarium społecznych doświadczeń oraz o wyzwaniach ekonomiczo-społecznych z nią związanych rozmawiali goście Tomasza Janowskiego – prof. Jerzy Hausner (Open Eyes Economy), Robert Piaskowski (Pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. Kultury), Izabela Błaszczyk (dyrektora KBF), Krzysztof Głuchowski (dyrektor Teatru im. Słowackiego w Krakowie), Michał Komar (wiceprezes ZAIKS), Joanna Sanetra-Szeliga, prof. Jerzy Bednarczyk i prof. Jacek Purchla. Spotkanie rozpoczął performens Alka Janickiego „Isolation Confrontation”. Artysta, zamknięty w plastikowej, przezroczystej kuli, w ręce trzymał telefon i miniaturkę kuli ziemskiej. Z tej okołopandemicznej izolacji, zarówno podczas tego występu, jak i pierwszej prezentacji performansu (Galeria Apteka, czerwiec 2020), musieli uwolnić artystę widzowie.
Kultura jest elementem i łącznikiem społecznej tkanki, która podlega – podobnie do innych dziedzin – brutalnym zasadom ekonomii. Jak podkreślał Robert Piaskowski, rozmowy o odmrażaniu gospodarki, zazwyczaj nie dotyczą kultury, a jest to 3,5% polskiego PKB (więcej niż górnictwo i rolnictwo razem). Muzea, galerie, domy kultury, biblioteki, filharmonie to nie tylko przestrzenie budujące wyobraźnię, ale i istotny generator społecznego ruchu i budżetu. Za jakiś czas, to właśnie kultura będzie narzędziem niezbędnym do przepracowania postpandemicznych traum. Jako pierwsza powinna też być świadomie wykorzystana w procesie odbudowy miast, których tkanka zostaje, przez pełne lub częściowe lockdowny, wyraźnie naruszona.
Kultura jest pierwsza do zamknięcia i ostatnia do otwarcia. Zmaga się i będzie się zmagać nie tylko z bieżącymi problemami organizacyjnymi lub finansowymi wywołanymi przez pandemię, ale – przede wszystkim – ze zmieniającymi się zwyczajami użytkowników. Świat zamknięty w smartfonie to świat wyobraźni kontrolowanej – wygodnej, ale sterowanej przez algorytmy i sztuczną inteligencję. Aby być jednocześnie i twórczym i wydajnym umysł potrzebuje przygody, inspiracji I wyprawy. Potrzeba więc wyjścia poza schemat, poza algorytm dopasowujący się do gustu użytkownika, potrzeba zmagania z materią i dialogu – z publicznością, czasem, historią i technologią.
Jak powiedział Jerzy Hausner: Czym innym jest walka o przetrwanie materialne a czym innym dążenie do rozwoju – to drugie określa sens egzystencjalny nie instrumentalny. To co dotyczy instrumentów i metod musi się zmienić. I to może być dobre, bo można się wzajemnie od siebie uczyć. Istotne jest by pamiętać, że zmieniając metody, chcemy służyć tym samym wartościom, które są dla nas ważne. Jeżeli kultura to zatraci to przestanie być potrzebna. Ale jeżeli nie straci… to będzie niezniszczalna.
I z tą myślą zostajemy do kolejnego spotkania.